Giżycko

Giżycko jest największym i najbardziej różnorodnym miastem na Szlaku Wielkich Jezior. Od lat spiera się z Mikołajkami o miano letniej/ żeglarskiej stolicy Mazur. W Giżycku i okolicach jest najwięcej w kraju jezior, zajmują one blisko 12 proc. ogólnej powierzchni terenu.

Giżycko jest otoczone jeziorami: Niegocin, Kisajno, Tajty i Wojsak. Jezioro Niegocin z jeziorem Kisajno przez zatokę Tracz połączone jest Kanałem Giżyckim, który funkcjonuje także jako Kanał Łuczański. Kanał Łuczański / Giżycki jest długi na 2130 metrów, jego głębokość to 1,9 m. Jezioro Niegocin jest także połączone z jeziorem Tajty poprzez Kanał  Niegociński (ma długość 1,2 km i jest przeznaczony dla mniejszych jednostek, w ostatnich latach został wyremontowany, m.in. naprawiono nadbrzeża). Z jeziora Tajty poprzez kanał Piękna Góra (250 metrów) wpływa się na jezioro Kisajno.

Jest to ważne miasto na hydrologicznej mapie Polski ponieważ przebiega tu dział wodny pierwszego rzędu zlewni rzeki Wisły (dopływu Pisy) i rzeki Pregoły (dopływu Węgorapy).

Do Giżycka można dojechać autem (kręte drogi zarówno do strony Ełku, Węgorzewa, Mrągowa i Kętrzyna – oba ostatnie dojazdy łączą się na przedmieściach Giżycka), pociągiem i autobusem, można tu dopłynąć na silniku, czy na żaglach (porty na jeziorze Niegocin: Dalba, Międzyszkolna Baza Sportów Wodnych, Ośrodek Żeglarski LOK i Ekomarina oraz port Żeglugi Mazurskiej, do której zwija biała flota; porty na jeziorze Kisajno: Centralny Ośrodek Sportu, Międzynarodowe Centrum Żeglarstwa i Turystyki Wodnej, Neptun Club, Port "Royal" i Stranda).

Do Giżycka można też dolecieć awionetką - lądowisko leży we wsi wsi Bystry na obrzeżach miasta (awionetkę można wynająć w Giżycku, przyleci ona na wskazane w kraju lądowisko lub lotnisko).

To najbardziej różnorodne miasto na Mazurach, w którym każdy znajdzie tu coś dla siebie. Miłośnicy luksusu mogą odpocząć w czterogwiazdkowym hotelu St. Bruno ulokowanym w odbudowanym pokrzyżackim zamku. Lubiący imprezy pobawić się w modnych klubach nad kanałem, a lubiący kulinarne eksperymenty w budce z lokalnymi fast-foodami na ul. Traugutta znajdą tu chyba jedyne na całych Mazurach hot-dogi bez parówki, za to z sosem pieczarkowym.

W ostatnich latach Giżycko mocno zmieniło swój charakter – w centrum miasta powstał nowy pasaż ze sklepami i kawiarniami. Z pasażu do portu Ekomarina i plaży miejskiej prowadzi długa na ponad 70 metrów kładka. Jest ona rozpięta m.in. nad torami, ma wszelkie udogodnienia dla osób niepełnosprawnych i wózków dziecięcych (są windy). Kładka jest jedyną tego typu przeprawą na Mazurach.

W starożytności na terenie dzisiejszego miasta i jego najbliższych okolic żyły plemiona Galindów, Sudinów i Bartów. Ludy te w XIII wieku zostały „schrystianiozowane” przez zakon krzyżacki, który w regionie zaczął wznosić warownie, zamki, budować trakty. Zamek wzniesiony przez Krzyżaków na terenie dzisiejszego Giżycka nazywał się Lötzen –  to właśnie do tej budowli nawiązuje hotel St.Bruno.

Dzieje Giżycka są naznaczone biedą i masowymi pomorami w wyniku epidemii dżumy (co wykazało wiele badań antropologicznych i etnograficznych) – np. w 1710 roku na dżumę zmarła połowa mieszkańców. W XVII w. miasto spalili Tatarzy. Przez Giżycko (wówczas Lötzen) w latach 1807-1812  maszerowały wojska Napoleona oraz wojska rosyjskie. W 1807 roku stacjonowały tu dwa polskie korpusy: generała Józefa Zajączka i Jana Henrya Dąbrowskiego (zajmowali budynek dzisiejszego internatu przy Placu Grunwaldzkim).

W czasie I wojny światowej miasto dwa razy próbowali zdobyć Rosjanie ale nie udało im się sforsować Twierdzy Boyen. Warto odnotować, że w latach 1914-15 w Lötzen mieściła się kwatera główna marszałka Paula von Hindenburga, późniejszego prezydenta Rzeszy. Po I wojnie światowej miasto odkryto jako dobre miejsce do odpoczynku, regeneracji sił. Zaczęły wtedy powstawać pierwsze hotele, odkryto żeglarstwo i bojery jako dobrą formę aktywności  fizycznej. W czasie II wojny światowej Giżycko, jak i całe Mazury, opierały się wojennym zawieruchom do czasu  wkroczenia Armii Czerwonej. W przypadku Giżycka pierwsze sowieckie naloty rozpoczęły się w grudniu 1944 roku, a plądrowanie i palenie miasta trwało kilka miesięcy. Po wojnie Giżycko weszło w granice administracyjne Polski. Najpierw „poniemiecki” Lötzen nazywano Lecem, potem Łuczanami, a następnie od 1946 roku na cześć Gustawa Gizewiusza – Giżyckiem.   

Klimat i urok dawnego, przedwojennego Giżycka można poznać spacerując położoną w pobliżu targowiska miejskiego ulicą Pionierską (na końcu tej ulicy znajduje się  kultowa w mieście cukiernia "U Adama"). Przy tej ulicy znajduje się też kościół św. Brunona - najstarsza giżycka świątynia, którą zbudowano w czasach Prus Wschodnich, by upamiętnić żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej.

Po II wojnie światowej do Giżycka w ramach Akcji Wisła przesiedlono wielu Łemków i Ukraińców, dlatego w mieście są dwie cerkwie – greckokatolicka i prawosławna (ta świątynia została przebudowana na potrzeby cerkiewne z  XIX-wiecznej kaplicy ewangelickiej). Obie świątynie można oglądać bezpośrednio przed i po nabożeństwach.   

Miłośnicy zabytków w Giżycku powinni odwiedzić zbudowaną w połowie XIX w., nigdy nie zdobytą i do dziś dobrze zachowaną Twierdzę Boyen, która chroniła przesmyku pomiędzy jeziorami Niegocin i Kisajno (na twierdzy można obejrzeć m.in. armaty i stare powozy). Na Twierdzy znajduje się też amfiteatr, w którym latem odbywają się festiwale (szantowy, hip-hopowy i disco-polo) i koncerty. 

Cennym i jedynym tego rodzaju zabytkiem w Europie jest też ręcznie otwierany most obrotowy (także z XIX w.) nad Kanałem Łuczańskim, którego uroczyste otwarcie po zimie symbolicznie rozpoczyna sezon żeglarski na Mazurach. Zwykle impreza ta odbywa się w pierwszy majowy weekend.

Po otwarciu mostu odbywa się tzw. parada jednostek pływających, która jest skrzyżowaniem parady karnawałowej z konkursem pływania na byle czym (bardzo sympatyczna impreza). Miłośnicy zabytków i ładnych widoków powinni wejść na zabytkową wieżę ciśnień (skrzyżowanie ul. Warszawskiej i Wodociągowej), gdzie można zobaczyć stare sprzęty i przy kawie rozkoszować się urzekającym widokiem na jezioro Niegocin. W centrum miasta, przy Placu Grunwaldzkim znajduje się zabytkowy kościół ewangelicki, w którym latem odbywają się koncerty organowe - grają w nich najlepsi organiści z kraju i ze świata. Największą imprezą plenerową, która od kilku lat  na początku sierpnia odbywa się w Giżycku są pokazy lotnicze Mazury Air Show. W imprezie biorą udział indywidualni piloci oraz zespoły. Pokazy są niepowtarzalnym widowiskiem, bo odbywają się nad jeziorem Niegocin. Widzowie oglądają je z lądu i wody. 

Miłośnicy plażowania mają do dyspozycji nową miejską plażę nad jeziorem Niegocin, w jej bezpośrednim sąsiedztwie są wypożyczalnie dziecięcych jeździków, czy rowerów, a wieczorami są tam wyświetlane filmy (kino pod chmurką). Ci, którzy preferują aktywniejszy odpoczynek na Popówce Małej (jeziorko w pobliżu Twierdzy Boyen) mają do dyspozycji WakePark. Poza sezonem turystycznym w Giżycku można "załapać się" na ciekawe dyskusje historyczne organizowane regularnie przez miejscowych pasjonatów historii. Kilka klimatycznych knajp także jest czynnych przez cały rok.